Adopcja dziecka czyli nabycie pełni praw rodzicielskich nad osobą małoletnią

8 lutego 2022

Przysposobienie dziecka to decyzja, która powinna być dokładnie przemyślana przez rodziców adopcyjnych czy osobę samotną, która stara się o dziecko. Jest to proces długotrwały, wiążący się z licznymi formalnościami - od kwestii prawnych po psychologiczne. Czas oczekiwania na decyzję sądu zależy od wielu czynników i jest to spawa dość indywidualna, na ogół na zakończenie całego procesu oczekuje się około 2 lata. Jakie rodzaje przysposobienia rozróżniamy? Jakie skutki prawne dla każdej ze stron niesie za sobą adopcja? Czy małoletnie dziecko wyraża zgodę na przysposobienie, a jeśli tak, to w jakich przypadkach?

Adopcja to pojęcie tożsame z terminem przysposobienie. Oznacza ono nabycie pełni praw rodzicielskich nad osobą małoletnią. Wyodrębniamy trzy typy adopcji: pełną, niepełną oraz całkowitą. Przysposobienie pełne to takie, w którym zupełnie zanikają więzy między rodzicami biologicznymi, a dzieckiem. Pełnia władzy rodzicielskiej należy do rodziców adopcyjnych. W takiej sytuacji zarówno przysposabiający jak i przysposobione dziecko mają względem siebie szereg praw i obowiązków, które analogicznie ustają wobec naturalnych krewnych. Mamy tutaj na myśli kwestie związane między innymi z dziedziczeniem czy też alimentacją. Dokumenty dotyczące tożsamości, pochodzenia dziecka ulegają zmianie lub też wydawane są nowe. Adopcja niepełna to taka, w której ustaje władza rodzicielska biologicznych rodziców na rzecz rodziców adopcyjnych, jednak w przypadku przysposobienia niepełnego nie ustają prawa i obowiązki dziecka adoptowanego wobec jego biologicznych krewnych, dotyczące na przykład spraw spadkowych, jak również biologicznej rodziny względem przysposobionego. W takich okolicznościach nie dochodzi do zamian dotyczących pochodzenia dziecka w akcie urodzenia. Ostatnim omawianym rodzajem adopcji jest adopcja całkowita, która nie różni się w znacznym stopniu od przysposobienia pełnego. Istotą przysposobienia całkowitego jest jego nierozwiązywalność w stosunku do innych rodzajów adopcji. Rodzice biologiczni wyrażają zgodę na adopcję ich dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego jest to tzw. zgoda blankietowa. Dodatkowo ten typ adopcji charakteryzuje także tajemnica przysposobienia, która oznacza, że dokumenty dotyczące pochodzenia dziecka są utajnione, a wgląd do nich ma jedynie sąd oraz sam przysposobiony, po osiągnieciu pełnoletności. Przysposobione dziecko otrzymuje zupełnie nową tożsamość.

Osoba starająca się o adopcję dziecka musi mieć: pełną zdolność do czynności prawnych oraz kwalifikacje osobiste uzasadniające przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego, a także musi posiadać opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny. Dodatkowo między przysposabiającym, a przysposobionym, powinna istnieć odpowiednia różnica wieku. W celu dokonania adopcji należy złożyć odpowiednie dokumenty, do których zaliczamy między innymi: wniosek o przysposobienie, życiorys kandydata, odpis aktu małżeństwa/ urodzenia w przypadku osoby samotnej, zaświadczenie o niekaralności, zaświadczenie o zatrudnieniu oraz otrzymywanym wynagrodzeniu, a także zaświadczenie od lekarza o braku przeciwskazań do adopcji.

Adoptować można wyłącznie osobę małoletnią. W przypadku dziecka, które ukończyło 13 rok życia jest niezbędna jego zgoda na dokonanie przysposobienia. W sytuacji młodszych dzieci taka zgoda nie jest potrzeba, jednak sąd opiekuńczy przed podjęciem decyzji powinien wysłuchać małoletniego na tę okoliczność, jeśli jest on w stanie pojąć istotę przysposobienia. Istnieją sytuacje, kiedy taka zgodna nie jest wymagana, a ma to miejsce w przypadku kiedy przysposabiany nie jest zdolny do wyrażenia zgody lub jeżeli z oceny stosunku między przysposabiającym a przysposabianym wynika, że uważa się on za dziecko przysposabiającego, a żądanie zgody lub wysłuchanie byłoby sprzeczne z dobrem przysposabianego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U.2020.1359 tj.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U.2020.821 t.j.