Korupcja i prawny fundament jej zwalczania

9 grudnia 2020

Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Korupcji został ustanowiony na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 58/4 z dnia 31 października 2003 roku i upamiętnia ratyfikację przez państwa – strony Konwencji Narodów Zjednoczonych Przeciw Korupcji w dniach 9 - 11 grudnia 2003 roku w Meridzie w Meksyku. Od tego czasu Konwencja stanowi fundament do zwalczania korupcji zarówno w części publicznej, jak i prywatnej, a także przyczynia się do uwydatnienia roli zapobiegania i walki z tą patologią oraz podnoszenia poziomu świadomości obywateli.

Każde państwo – strona porozumienia, zgodnie z zasadami funkcjonującego systemu prawnego, wprowadza w życie i prowadzi politykę antykorupcyjną która popiera udział społeczeństwa oraz odzwierciedla zasady rządów prawa, właściwe zarządzanie sprawami publicznymi i mieniem publicznym, uczciwość, przejrzystość i odpowiedzialność. Każde państwo jest zobowiązane do podjęcia działań antykorupcyjnych na terenie swojego kraju. Zgodnie z zapisami Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych kraje ratyfikujące zobowiązane są do:

penalizowania zachowań korupcyjnych,
powoływania krajowych organów zapobiegających korupcji oraz ścigania jej sprawców, współpracy z rządami innych krajów w celu odzyskiwania sprzeniewierzonych aktywów,
wzajemnej pomocy, w tym technicznej i finansowej, w celu zwalczania i zapobiegania korupcji oraz poprawy praworządności.

W preambule dokumentu uznano korupcję za bodziec godzący w stabilność i bezpieczeństwo społeczeństw, sprowadzający szkodę instytucjom i wartościom demokratycznym, wartościom etycznym oraz sprawiedliwości, a także zagrażający trwałemu rozwojowi i rządom prawa. Podjęcie decyzji o ustanowieniu dnia 9 grudnia Międzynarodowym Dniem Przeciwdziałania Korupcji miało na celu zwiększenie wiedzy na temat tego zjawiska, jak i roli, jaką Konwencja Narodów Zjednoczonych Przeciw Korupcji odgrywa w hamowaniu i przeciwstawianiu się wszelkim jego formom.

W naszym systemie prawnym udzielenie korzyści majątkowej lub osobistej oznacza pośrednie lub bezpośrednie dostarczenie osobie pełniącej funkcję publiczną jakiegoś przysporzenia o charakterze materialnym czy też niematerialnym, którego formy czy sposób warunkowane są rodzajem udzielanej korzyści. Korupcja, nazywana w naszym systemie prawnym przekupstwem polega na udzieleniu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy innej osobie w związku z pełnioną przez nią funkcją publiczną. Realizacja tego typu przekupstwa jest niezależna od tego, kto był inicjatorem udzielenia korzyści lub jej obietnicy. Obietnica udzielenia korzyści może być wyrażona w dowolny sposób, musi jednak być zwerbalizowana. Nie może zostać wyrażona gestem. Podmiotem przekupstwa może być każdy, w tym osoba pełniąca funkcję publiczną, która udziela innej osobie pełniącej taką funkcję korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy w zamian za korzystną decyzję, poparcie sprawy itp. Surowszą odpowiedzialność za przekupstwo uzasadnia nakłanianie osoby pełniącej funkcję publiczną do naruszenia obowiązków służbowych w zamian za korzyść lub jej obietnicę, jak również udzielanie korzyści za naruszenie takiego obowiązku. Przestępstwo korupcji jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 12, w zależności od sposobu działaniu sprawcy.