Ochrona praw rodziny

22 października 2021

W Polsce 22 października został oficjalnie ustanowiony Dniem Praw Rodziny. Z punktu widzenia socjologicznego rodzina jest podstawową komórką w społeczeństwie oraz naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków, występującą w zróżnicowanych historycznie i kulturowo formach.

Definiowanie rodziny jest dość złożone, można próbować określać ją jako grupę osób, które są ze sobą powiązane (biologicznie i nie tylko), których najważniejszym wyznacznikiem jest miłość, wzajemny szacunek i chęć pomocy bez oczekiwania zapłaty, a także troska o siebie nawzajem.

Zasady i wzajemne relacje panujące w rodzinach często wynikają ze zwyczajów, pewnych niepisanych norm i przyjętych zasad współżycia społecznego.

Natomiast zasady o charakterze czysto prawnym, wpływającym na stosunki prawne pomiędzy członkami rodziny, w przeważającej mierze reguluje ustawa kodeks rodzinny i opiekuńczy, a uzupełniająco także Kodeks cywilny. Ustawy te, ale także inne, mające na celu wspieranie rodziny, zmierzają do kompleksowej regulacji stosunków rodzinnych. Zgodnie z Konstytucją RP, państwo ma szczególny obowiązek dbania o rodziny, dlatego w swojej polityce społecznej i gospodarczej musi uwzględniać dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Wśród najważniejszych zasad kodeku rodzinnego i opiekuńczego, które wpływają na tworzenie prawa dla rodzin i w stosunku do rodzin, wymienia się:

zasadę dobra dziecka - jest to podstawowa zasada, która jasno określa czym jest dobro dziecka, jakie ma ono prawa i przede wszystkim co należy zrobić, by zapewnić dziecku odpowiednie warunki bytowania i rozwoju. Dobro dziecka ujęte w ramach prawa rodzinnego, powinno być główną wytyczną wszystkich decyzji, opartych na podstawie Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.
zasadę ochrony rodziny - polskie prawo rodzinne, powinno w szczególności zadbać o dobro rodziny. Nienaruszalność tej podstawowej komórki społecznej powinna być priorytetem, podczas rozwiązywania jakichkolwiek sporów z zakresu prawa rodzinnego.
zasadę uniezależnienia stosunków rodzinnych od obcych im stosunków majątkowych - polskie prawo rodzinne stoi na czele nierozerwalności więzów rodzinnych, głównie w kontekście więzów majątkowych. Oznacza to, że przepisy powinny jako priorytet ustalać dobro rodziny, ze względu na sam fakt, iż jest najdoskonalszą komórką budującą więzi zarówno między rodzicami, jak też rodzicami i dziećmi
zasadę równouprawnienia dzieci (niezależnie od ich małżeńskiego lub pozamałżeńskiego pochodzenia).

Warto zwrócić uwagę, że ochrona praw rodzinnych została zapewniona każdej polskiej rodzinie począwszy od przepisów międzynarodowych poprzez przystąpienie Polski do różnych Konwencji międzynarodowych, ale została także zapewniona na poziomie konstytucyjnym, na poziomie cywilnoprawnym i na poziomie ochrony karnej. Ta ostania ochrona praw rodziny wynika z regulacji zawartych w kodeksie karnym, poświęconym przestępstwom przeciwko rodzinie i opiece. Polski ustawodawca mając na uwadze także to, iż przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności, a także w celu zwiększania skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie - uchwalił także ustawę, która reguluje działania państwa w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.

Pamiętajmy zatem, że rodzina ma swoje prawa i ma także możliwość ich obrony - dzięki systemowi norm prawnych, jakie ustawodawca zagwarantował tej podstawowej komórce w społeczeństwie.

Podstawa prawna:

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. U.1997.78.483
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Dz.U.2021.1249 t.j.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U.2020.1359 t.j.
Ustawa z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U.2020.1740 t.j.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 października 2016 r. w sprawie ustanowienia Dnia Praw Rodziny, M.P. 2016 poz. 1003