Prawne przywileje przyszłej mamy

14 kwietnia 2021

Ciąża to szczególny czas w życiu kobiety i dlatego wiąże się on z pewnego rodzaju "przywilejami" dla przyszłych mam. Większość z nas myśląc o uprawnieniach kobiet w ciąży przywołuje w pamięci zagadnienia związane z przepisami prawa pracy. Jednak to nie tylko te kwestie ulegają zmianie w sytuacji, gdy kobieta spodziewa się dziecka. W niniejszej publikacji piszemy o tym z jakich jeszcze dodatkowych uprawnień może skorzystać przyszła mama.

Na wstępie przypomnijmy jednak pokrótce to w jakie uprawnienia wyposażają kobiety w ciąży aktualne zapisy polskiego prawa pracy. Po pierwsze pracodawca nie może rozwiązać ani też wypowiedzieć umowy o pracę z pracownicą, która jest w ciąży, chyba że zachodzą ku temu przesłanki wynikające z winy zatrudnionej. Drugą ważną informacją dla przyszłej mamy jest okoliczność mówiąca o tym, że umowy zawarte na czas określony oraz te na okres próby, trwające dłużej niż jeden miesiąc, zostają przedłużone do dnia porodu, w przypadku kiedy ulegałyby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Do kolejnych uprawnień zaliczamy między innymi fakt, że kobieta będąca w ciąży nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych. Oznacza to, że wymiar jej czasu pracy nie może przekraczać ośmiu godzin dziennie. Dodatkowo przyszła mama nie może świadczyć pracy w porze nocnej oraz poza miejscem stałego wykonywania pracy czyli w ramach tak zwanej delegacji, chyba, że odbywa się to za jej zgodą. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do zwolnienia ze świadczenia pracy kobiety w ciąży w sytuacji, gdy udaje się ona na badania związane z macierzyństwem. Chodzi tu o takie badania, które nie mogą się odbyć w innym terminie czyli poza godzinami pracy. Za ten czas przyszłej mamie przysługuje pełne wynagrodzenie.

Nieco odmienną grupą uprawnień zarezerwowanych dla przyszłych mam są świadczenia wynikające z opieki medycznej. Kobiety w ciąży zamieszkujące na terenie naszego kraju, a także posiadające obywatelstwo polskie, mogą korzystać z opieki zdrowotnej w ramach usług publicznej służby zdrowia -niezależnie od tego czy posiadają ubezpieczenie zdrowotne czy też nie. Dodatkowo, kobieta ciężarna ma prawo do korzystania z opieki psychologicznej, poradni laktacyjnej, a także rozszerzonego zakresu usług stomatologicznych. Kobiety w ciąży posiadają także prawo do korzystania z opieki zdrowotnej i usług farmaceutycznych poza kolejnością, co oznacza, że wizyta czy też poddanie się badaniom powinno odbywać się w dniu zgłoszenia, a w przypadku gdy nie jest to możliwe - w innym wyznaczonym terminie, nie później jednak niż 7 dni roboczych od momentu zgłoszenia. W celu umówienia wizyty do specjalisty niezbędne jest zaświadczenie od ginekologa oraz dowód tożsamości.

Warto także wspomnieć, że kobieta ma pełne prawo do rodzenia w godnych i intymnych warunkach. Podczas porodu powinien być obecny tylko niezbędny personel czy partner. W przypadku, gdy na sali porodowej miałyby przebywać inne osoby, na przykład studenci medycyny, konieczne jest by kobieta wyraziła na to zgodę, przy czym zasada ta nie obowiązuje w szpitalach klinicznych.

Na koniec należy dodać, że pewnego rodzaju przywileje, choć nieunormowane przepisami prawa, są przyjęte w naszym społeczeństwie jako dobry obyczaj. Mamy tu na myśli między innymi ustępowanie miejsca w autobusie czy przepuszczanie poza kolejnością w kolejce do kasy. Co raz więcej placówek handlowych, w tym zwłaszcza drogerii czy sklepów spożywczych wprowadza dla przyszłych mam możliwość korzystania z obsługi kasowej w pierwszej kolejności.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U.2020.849 t.j.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, Dz.U.2017.796

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz.U.2020.1398 t.j.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U.2020.1320 t.j.