Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

22 sierpnia 2021

Przez pranie pieniędzy rozumie się czyn określony w art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, zgodnie z którym kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku - podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Karalne jest także przygotowanie do przestępstwa określonego prania pieniędzy, za co przewidziano odpowiedzialność karną pozbawienia wolności do lat 3.

Przez finansowanie terroryzmu rozumie się czyn określony w art. 165a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 i 1517 oraz z 2021 r. poz. 1023), zgodnie z którym kto gromadzi, przekazuje lub oferuje środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości w zamiarze sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwa, o którym mowa w art. 120 (Stosowanie środków masowej zagłady), art. 121 (Wytwarzanie, gromadzenie lub obrót zakazanymi środkami) , art. 136 (Czynna napaść lub znieważenie przedstawiciela obcego państwa), art. 166 (Zawładnięcie statkiem wodnym lub powietrznym), art. 167 (umieszczenie na statku niebezpiecznego urządzenia lub substancji), art. 171 (Wytwarzanie lub obrót substancjami niebezpiecznymi), art. 252 (wzięcie zakładnika), art. 255a (Rozpowszechnianie treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym) lub art. 259a )Przekraczanie granicy RP w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym) - podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

W Polsce obowiązuje ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ustawa ta zawiera szereg przepisów normujących środki bezpośrednio służące przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w celu ochrony interesu publicznego, a ponadto reguluje również pewne obowiązki instytucji obowiązanych, których realizacja ma przeciwdziałać czynom zabronionym, także szacować ryzyko wystąpienia czynów.

Od 1 września 2021r. krąg podmiotów zobowiązanych poszerza się, obowiązki które dotychczas spoczywały np. na bankach, krajowych instytucjach płatniczych, firmach inwestycyjnych, podmiotach prowadzących działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi, notariuszach w zakresie czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego obejmujących przykładowo przeniesienie własności wartości majątkowej, w tym sprzedaż, zamianę lub darowiznę ruchomości lub nieruchomości, zawarcie umowy działu spadku, zniesienia współwłasności, dożywocia, renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości oraz o podział majątku wspólnego, obejmą także np. przedsiębiorców, których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, niebędący innymi instytucjami obowiązanymi.

Na tych i innych przedsiębiorcach, których katalog znajduje się w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu, ciąży wiele obowiązków, które wiążą się np. z wprowadzeniem wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, dokonaniem identyfikacji i oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do ich działalności, czy opracowanie procedury anonimowego zgłaszania naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Jest to niezwykle istotne, aby przedsiębiorcy uznawani jako instytucje zobowiązane, wiedziały jakie mają obowiązki i wdrożyły je, albowiem ustawodawca przewidział konsekwencje prawno – finansowe dla podmiotów zobowiązanych, które nie realizują nałożonych ustawą obowiązków.

Jedną z najbardziej dolegliwych kar jest kara pieniężna, którą można nałożyć do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równo wartości kwoty 1 000 000 euro.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz.U.2021.1132 t.j.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2020.1444 t.j.