Wolny związek w zgodzie z prawem

12 lutego 2021

Pary żyjące w niesformalizowanych związkach tj. nie posiadające ślubu z punktu widzenia prawnego są w gorszej sytuacji prawnej niż gdyby ich związek został formalnie zawarty jako małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Istotne jednak, aby osoby żyjące w nieformalnych związkach zadbały o pewne szczegóły, które choć w minimalnym stopniu zabezpieczą siebie nawzajem a także aby znały możliwości, do których jednak mają prawo, choć nie zawsze są tego świadomi.

Pełnomocnictwo pocztowe

Nagły wyjazd służbowy lub choroba paraliżuje pewne aspekty życia codziennego i na pozór może jest to banalna sprawa, ale w pewnych sytuacjach brak odpowiedniego pełnomocnictwa pocztowego uniemożliwi odebranie listu czy przesyłki adresowanej do partnera. Dlatego warto zadbać o to, aby w związku udzielić sobie wzajemnych pełnomocnictw pocztowych do obierania korespondencji. Zgodnie z art. 38 ustawy Prawo Pocztowe, operator pocztowy może przyjąć od adresata pisemne oświadczenie o udzieleniu innej osobie pełnomocnictwa do odbioru przesyłek lub przekazów pocztowych, Pełnomocnictwa pocztowego adresat udziela w obecności pracownika operatora pocztowego w placówce pocztowej tego operatora lub, w przypadku gdy adresat nie jest w stanie poruszać się samodzielnie, w miejscu jego pobytu, okazując dokument potwierdzający tożsamość.

Informacje o stanie zdrowia i dostęp do dokumentacji medycznej

Osoba będąca pacjentem tj. osoba, która zwraca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych bądź osoba korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia. Pacjent ma prawo wyrazić życzenie, aby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych mogła być obecna osoba bliska. Za osobę bliską uważa się nie tylko małżonka, krewnego do drugiego stopnia lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, ale także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta. Oznacza to, że w zakresie tego uprawnienia nie ma problemu, aby uczestnikiem była „druga połówka”, nawet jeśli nie jest małżonkiem. Z punktu widzenia prawnego warto zadbać jednak, żeby w odpowiednich dokumentach została wyrażona zgoda na udostępnianie dokumentów dla partnera. Jest to bardzo istotne jako że za życia pacjenta udostępnić można dokumentację medyczną samemu pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Natomiast w przypadku zgonu pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana także osobie bliskiej, chyba że udostępnieniu sprzeciwi się inna osoba bliska lub sprzeciwił się temu za życia pacjent. W przypadku sporu zgodę na udostępnienie wyraża sąd, dlatego istotne jest, aby osoby pozostające w związku zawczasu zadbały o tak ważne rzeczy.

Problematyka dziedziczenia

Oczywiście w stosunku do pary, która nie pozostaje w związku małżeńskim, nie mają zastosowania przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego. Krąg spadkobierców jest tu bowiem ściśle określony, a ustawa nie przewiduje dziedziczenia w konkubinacie. Nie mniej jednak niemożność dziedziczenia ustawowego nie wyłącza możliwości dziedziczenia testamentowego. A dziedziczenie takie stanowi niejednokrotnie jedyne wyjście dla konkubenta w sytuacji, gdy pozostawał on w wieloletnim związku nieformalnym, z którego pozostał majątek. Warto zatem naradzić się ze swoją połówką, zabezpieczyć swoje sprawy, testament przecież można zmienić zawsze, a jego posiadanie ułatwi sprawy w razie nieprzyjemnych zdarzeń i okoliczności. Kwestią odrębną w prawdzie są ewentualne roszczenia o zachowek, nie mniej w pewnych okolicznościach i tę kwestię można odpowiednio zabezpieczyć.

Odpowiedzialność za zobowiązania w konkubinacie

Odpowiedzialność za zobowiązania partnera w konkubinacie w zasadzie nie istnieje, dopóki nie mamy z partnerem wspólnych zobowiązań. Prawo bowiem nie wyklucza możliwości np. zaciągnięcia kredytu przez osoby pozostające w związkach nieformalnych, nie mniej ich odpowiedzialność wówczas wynika ze stosunku umownego i na zasadach, na które strony się umówiły. Może zdarzyć się, też tak, że poręczycielem zobowiązania jednego z partnerów jest drugi partner, co rodzi oczywiście pewną odpowiedzialność. Jednak partner w związku nieformalnym nie odpowiada co do zasady za zobowiązania drugiego, tak jak jest to w związkach małżeńskich przy wspólności majątkowej.

Możliwość zwolnienia od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania w postępowaniu karnym

W przepisach dotyczących postępowania karnego kwestia nieformalnego związku została jakiś czas temu zauważona. Ustawodawca, uznał, że można zwolnić osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie (art. 185 kk). Ponadto, świadek, zgodnie z przepisami dotyczącymi postępowania karnego, może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Za osobę najbliższą zgodnie z kodeksem karnym uważa się małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwo, powinowatego w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka lub małżonkę , a także osobę pozostająca we wspólnym pożyciu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U.2020.1575 t.j.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2020.1444 t.j.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, Dz.U.2020.30 t.j.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U.2020.1740 t.j.

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw PacjentaDz.U.2020.849 t.j.